22 Ιούν Κάνει πράγματι το ChatGPT τους χρήστες… πιο «χαζούς»;
Κάνει πράγματι το ChatGPT τους χρήστες… πιο «χαζούς»;
Το ChatGPT και γενικά τα εργαλεία γεννητικής τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) έχουν κατακτήσει γραφεία, αίθουσες διδασκαλίας και τα κινητά μας. Όμως δύο νέες έρευνες από το MIT και το ελβετικό περιοδικό Societies επαναφέρουν έναν παλιό φόβο: μήπως, όσο πιο συχνά «εξωθούμε» τη σκέψη μας σε ένα bot, τόσο ατονεί η δική μας διανοητική μυϊκή μάζα; Στο άρθρο αυτό θα δούμε τα ευρήματα, θα γνωρίσουμε τον όρο γνωστικό χρέος και θα καταλήξουμε σε πρακτικές λύσεις, ώστε να αξιοποιούμε το ΑΙ ως εργαλείο ενίσχυσης κι όχι υποκατάστασης του νου μας.
1. Τι αποκάλυψε η έρευνα του MIT
Η μεθοδολογία
54 συμμετέχοντες έγραψαν δοκίμια σε τέσσερις γύρους.
Χωρίστηκαν σε 3 ομάδες:
- Μόνο ChatGPT
- Google search
- Χωρίς βοήθεια εργαλείων
Στον τελευταίο γύρο αντάλλαξαν ρόλους, ώστε να απομονωθούν τυχόν εφέ αρχικής μάθησης.
Τα αποτελέσματα
- Χαμηλότερη πρωτοτυπία & βάθος στα κείμενα που γράφτηκαν με ChatGPT.
- Μειωμένη εγκεφαλική ενεργοποίηση σε περιοχές προσοχής, μνήμης και ανώτερης συλλογιστικής, σύμφωνα με fMRI απεικόνιση.
«Όπως το GPS αδρανοποιεί την αίσθηση προσανατολισμού, έτσι κι το ΑΙ μπορεί να ατονήσει τις γνωσιακές μας δεξιότητες».
2. Γνωστικό χρέος (cognitive debt ): τι σημαίνει πραγματικά;
Ο όρος cognitive debt περιγράφει το συσσωρευμένο «τόκο» που πληρώνουμε όταν εκχωρούμε όλο και περισσότερη σκέψη στα ψηφιακά βοηθήματα. Όπως το χρηματοπιστωτικό χρέος μειώνει τη μελλοντική αγοραστική μας δύναμη, έτσι και το γνωστικό χρέος ροκανίζει την κριτική σκέψη, τη μεταγνώση (την ικανότητα να «παρατηρούμε» τον τρόπο που σκεπτόμαστε) και, τελικά, τη δημιουργικότητά μας.
Η δεύτερη μελέτη σε 666 άτομα, που δημοσιεύτηκε στο Societies, έδειξε δυνατό αρνητικό συσχετισμό ανάμεσα στη συχνή χρήση ΑΙ για συγγραφή/λήψη αποφάσεων και στις επιδόσεις αναλυτικής σκέψης.
3. 4 πρακτικές για να κρατήσουμε τον νου ακονισμένο
Σκέψου μόνος σου πρώτα
Πριν ανοίξεις το bot, πάρε 5’ για νοητικό προσχέδιο. Με αυτόν τον τρόπο το ΑΙ λειτουργεί ως «δεύτερο ζευγάρι μάτια» κι όχι ως αυτόματος πιλότος.
Κλείσε τον αυτόματο
Αν πιάνεις τον εαυτό σου να ρωτά το ChatGPT ακόμη και «τι να φάω για πρωινό;», πάτησε φρένο. Η μικρή δυσφορία της αβεβαιότητας είναι λίπασμα μάθησης.
Αγάπησε την τριβή
Τα δύσκολα προβλήματα, η άδεια σελίδα, οι περίπλοκες εξισώσεις, είναι «γυμναστήριο» για τον εγκέφαλο. Μην τις παρακάμπτεις αμέσως.
Κάνε τακτικό αναστοχασμό
Στο τέλος κάθε χρήσης ρώτα: «Τι έμαθα; Πού με βοήθησε; Πού με εμπόδισε;». Ο αναστοχασμός μετατρέπει την παθητική κατανάλωση σε ενσυνείδητη πρακτική.
4. Συμπέρασμα
Το ChatGPT δεν είναι «εχθρός», είναι εκθετικός επιταχυντής. Ωστόσο, αν το αφήσουμε να αποφασίζει, να συνθέτει και να κρίνει χωρίς τη δική μας συμμετοχή, το τίμημα είναι η ίδια μας η περιέργεια. Ο στόχος δεν είναι να αντικαταστήσουμε τη σκέψη, αλλά να τη διευρύνουμε.
«Η διαφορά ανάμεσα στην ενίσχυση και την παραίτηση βρίσκεται στην πρόθεση με την οποία χρησιμοποιούμε την τεχνολογία».
Κατεβάστε Δωρεάν 👉450+ Best Ai Tools
5. Συχνές ερωτήσεις
Πρέπει να απαγορεύσουμε το ChatGPT στα σχολεία;
Όχι απαραίτητα. Καλύτερη λύση είναι η διδασκαλία μεταγνώσης και υπεύθυνης χρήσης, ώστε οι μαθητές να μαθαίνουν πότε να το χρησιμοποιούν και πότε όχι.
Υπάρχουν εργασίες όπου η χρήση ChatGPT ενισχύει αποδεδειγμένα την απόδοση χωρίς νοητική έκπτωση;
Ναι, σε επαναλαμβανόμενα ή διοικητικά tasks (π.χ. μορφοποίηση κώδικα, περίληψη δεδομένων) όπου η κρίσιμη σκέψη είναι δευτερεύουσα.
Θα αντικαταστήσει η ΑΙ θέσεις εργασίας που απαιτούν κριτική σκέψη;
Οι ρόλοι θα μετασχηματιστούν. Όσοι συνδυάζουν ανθρώπινη κρίση με ικανότητα αξιοποίησης ΑΙ θα είναι οι πιο περιζήτητοι.